PUBLİC PRİVATE PARTNERSHİP
PPP MODELİ NEDİR ?
PPP modeli, kamu
hizmetlerinin devletçe klasik yollardan temini ile, tüm hizmet temininin özel
sektör aracılığı ile yapılması arasındaki yelpazede yer alan, devlet
ve özel sektörün birlikte katılımını içeren tüm mal ve hizmet sağlama
modellerini içeren bir "üst
kavram"
olarak tanımlanabilir.
Bu çerçevede Kamu-Özel Sektör
İşbirlikleri/Ortaklıkları, kısaca kamunun ihtiyacı olan mal ve
hizmetlerin sağlanması amacıyla devletle bir özel hukuk tüzel kişisi arasında
yapılan ve ortaya çıkabilecek risklerin paylaşıldığı bağlayıcı bir sözleşmeye
dayanan işbirlikleridir.
HAVAALANLARINDA
YAP-İŞLET-DEVRET UYGULAMALARI
• Yap-İşlet-Devret modeli, uzun dönemli
imtiyaz sözleşmesi olarak adlandırılmaktadır. Havaalanlarındaki uygulamaları ise kamunun sahibi olduğu
havaalanının herhangi bir bölümünü (terminal, pist gibi) yada havaalanının tamamını
özel sektörün işletimine
bırakabilir. Farklı ülkelerde 15-30 yıl arası Türkiye`de ise 3 ile 15 yıl
arasında değişen imtiyaz hakkı verilir. Bu süre firma ile hükümet arasında
yapılan imtiyaz sözleşmesiyle belirtilir. Sözleşmenin bitimiyle ev sahibi
hükümet projenin sahip olduğu varlıkların mülkiyetini kendi üzerine alır.
Havaalanlarında YİD Uygulama Süreci
• Öncelikle hükümet projeyi tanımlar sonra
teklif paketi hazırlanır, sponsor firmalar hazırlanır (konsorsiyum yada ortak girişim şirketi
oluştururlar), projeler fiyatı, güvenilirliği, deneyimi, teknolojisi, eğitimi ve
kamuya yararına göre değerlendirilir. Projeyi gerçekleştirecek şirketler
finansal ve teknik taahhütlerini yerine getirirler ve projeye başlamadan önce
gerekli kontrol ve testler yapıldıktan sonra proje gerçekleştirilir. Proje
bittikten sonra şirket doğrudan yada başka işletmeler aracılıyla proje konusu
tesisi işletir. Devir zamanı geldiğinde hükümet isterse devralır yada devir
süresini uzatabilir(aynı veya başka bir şirketle).
BOT (YİD) MODELİNİN GENEL ÖZELLIKLERİ
• Genel olarak yüksek kaynak gerektiren büyük altyapı
projeleri için uygulanmakta ise de günümüzde daha küçük boyutlu uygulamaları da
yaygınlaşmaktadır.
• En belirleyici özelliği finansmanın özel
sektör tarafından temin edilmesidir.
• Tek başına bir dışarıdan hizmet alma
uygulaması (outsoursing), bir finansman modeli,
gayrimenkul geliştirme projesi veya imtiyaz sözleşmesi değildir. Genelde
tasarım, finansman, yapım ve bakımı bütünleştiren uygulamalardır.
• Risk devlet ve özel sektörce paylaşılır.
İlke olarak her risk onu en ekonomik yoldan çözebilecek tarafa
verilir.
• Sözleşmeler genelde uzun vadelidir.
• Genel olarak kamu hizmeti olan ve imtiyaz
teşkil den altyapı projelerinde uygulama alanı bulur. Projelerin çıktısı olan
mal ve hizmetin nitelik ve niceliği devlet tarafından belirlenir.
• Bu modelde devletin ana görevi organizasyonu
sağlamak ve denetlemektir, böylece devlet proje ömrü boyunca etkin rol alır.
PPP – BOT(YİD) MODELİNİN FAYDALARI
• Kamu-özel sektör
işbirliği sağlanmıştır
• Özel sektör dinamizmi ve etkinliği
sağlanmıştır
• Yapım işleri son derece süratli ve etkin
tamamlanmaktadır.
• Ekonomik büyümeyi teşvik etmek
• Fon yükünü hükümetten özel sektöre transfer
etmek
• Devlet kaynaklarını acil kullanımlar için
yeniden tahsis etmek
• S Sözleşmeye bağlı
olarak hükümet gelirlerini arttırıcı ek kaynaklar sağlar
• Rekabet ve yenilik sağlar
• Hızlandırılmış uygulamalarla verimliliğin
arttırılmasını sağlar
• Hükümetin bütçesini ve borçlanmasını
rahatlatır , ekstra gelir sağlar
• Hizmet teminindeki risklerin daha duyarlı
şekilde analiz edildiği görülmektedir
.
PPP – BOT(YİD) MODELİNİN FAYDALARI
,
• Yüksek nitelikli kamu hizmetinin zamanında,
etkin ve ucuz temini
• Kısa sürede ileri teknolojiye kavuşulur.
• Maliyet etkinliğini artırır
• Kamu altyapı yatırımını artırır
• Kamu sektörünün riskini azaltır
• Yüksek sayıda istihdam fırsatı yaratır
• Sermaye projelerini daha hızlı teslim eder
• Bütçelemede belirginlik sağlanır
• Varlıkların kullanımını iyileştirir
• Özel sektör katılımı, ticari yaklaşımı artırır, altyapıyı
düzenler ve siyasi müdahaleyi azaltır .
SONUÇ
Sonuç ve
öneriler olarak Kamu`nun nakit
finansal kaynaklarını harcamadan modern çağın gerektirdiği mimari üsluplarla
tüm teknik-teknolojik gelişmeleri barındıran bu tesislerin kısa zaman zarfında
kazanılması çok önemlidir. YID projeleriyle hem kamu hem de özel sektör
hedeflerini gerçekleştirmişler ve projeler başarıyla tamamlanmıştır. Bu
başarılar Türk şirketlerini global pazarlara taşımıştır.
Bu model kaynak temininde daha büyük güçlükleri olan gelişmekte olan ülkelere altyapı yatırımlarını süratle
gerçekleştirmelerinde büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu şekilde ülke
içerisindeki atıl sermaye üretime yönlendirilmekte veya devletin borçlanması
yerine uluslararası sermayenin doğrudan altyapı projelerine yönlendirilmesi sağlanmaktadır.
